Surp Garabet Kilisesi Üsküdar

Surp Garabet Kilisesi, Üsküdar(http://www.degisti.com/index.php/archives/1085) Bağlarbaşı’nda, Vasiyet Sokağı ile Muradiye Mektebi Sokağı arasında yer alır. Yapı, Vardapet Zakarya tarafından 1617’de, ahşap bir kilisenin yerine yaptırılmıştır. Mimarı Sarkis Kalfa’dır.

Surp Garabet Kilisesi Üsküdar

Surp Garabet Kilisesi, Üsküdar(http://www.degisti.com/index.php/archives/1085) BaÄŸlarbaşı’nda, Vasiyet Sokağı ile Muradiye Mektebi  Sokağı arasında yer alır. Yapı, Vardapet Zakarya tarafından1617’de, ahÅŸap bir kilisenin yerine  yaptırılmıştır. Mimarı Sarkis Kalfa’dır.

Zakeos da denilen Zakarya, 1626-1629 ve 1636-1639 senelerinde olmak üzere iki defa patrik olmuÅŸtur. Evliya Çelebi’nin çaÄŸdaşı olan Eremya Çelebi Kömürciyan  “Yenimahalle denilen yerde Ermeniler’in bir kiliseleri bulunmaktadır. Kilise, Vardapet Vanlı KiÅŸoÄŸlu Zakarya tarafından yaptırılmıştır. Adı geçen Vardapet ile Tokatlı Vardapet BoÄŸos burada medfunlardır,” demektedir.

Mihrimah Sultan CamiiinÅŸaatında çalışmak üzere aileleri ile beraber Van’dan ve MuÅŸ’dan getirtilen Ermeniler, bugünkü Yenimahalle’ye yerleÅŸtirilmiÅŸ, bir müddet sonra gelenlerle beraber yeni bir mahalle oluÅŸturmuÅŸlardır. Ä°lk ahÅŸap ve küçük kiliseyi de onların yaptığı tahmin edilmektedir.

 

Surp Garabet Kilisesi’nin bulunduÄŸu mevki  XVIII. ve XIX. yüzyıllarda önemli bir Ermeni kültür merkezi olmuÅŸtur. Ä°stanbul’da ilk Ermeni Mektebi, Patrik Hovennes Golod zamanında,Surp Garabet Kilisesi’nin yanında açılmıştır.(1719-1720). 1727’de Hovennes zamanında tamir ettirilen Surp Garabet Kilisesi, Patrik Asdvadzadur zamanında 1838′de yeniden inÅŸaa edilmiÅŸ, 8 aÄŸustos 1844′de onarım görüp açıldıktan sonra 1887’deki büyük Yenimahalle yangınında yanmıştır. Bugünkü kagir yapı, Patrik Harutyun zamanında II. Abdülhamit’den alınan izin ile Mateos ve Apik Uncuyan kardeÅŸler tarafından yaptırılmıştır. Yapımına 2 AÄŸustos 1887 tarihinde baÅŸlanan kilise, 12 Haziran 1888’de ibadete açılmıştır.

Büyük bir avlu içinde yer alan yapı, Ermeni kiliselerinde çok az görülen bazilikal plana sahiptir.Muntazam kesme taÅŸtan yapılmış olan kilisenin giriÅŸ cephesi iki katlı olup, arÅŸitrav görünümlü bir tepelikle sonlanmaktadır. Bunun gerisinde de ortası barok kartuÅŸlarla bezeli, tepesi alemli çatı aynası yükselir . Kiremit kaplı çatısı iki tarafa meyillidir.

Kilisenin kuzey ve güney cephelerinin batı ucunda, muntazam kesme taÅŸla yapılmış iki çan kulesiyükselmektedir. Üç kademeli olarak tasarlanmış kuleler, zemin katta kemerli bir geçitle avluya açılır. Kulelerde kat bölümlenmeleri, zengin bir silme takımıyla vurgulanmıştır. Birinci kattan itibaren geri çekilerek küçülen katlar, üstte sivri ve dilimli birer kubbeyle sonlanmaktadır.

BeÅŸ kapısı bulunan kilisenin, Vasiyet Sokağı üzerinde iki kapısı ve bunlar arasında kitabesiz, üç yüzlü bir çeÅŸme bulunmaktadır. Batı cephesinde eksende, iki yanı pilastrlı, basık kemerli anıtsal giriÅŸ kapısı, bunun üzerinde üç satır halinde iki Ermenice kitabe, bu kitabenin yanında da Hz. Ä°sa’nın hayatını sembolleÅŸtiren, taÅŸa oyulmuÅŸ bir arma görülür.

Sütunlarla üç nefe ayrılmış kilisenin doÄŸu nefi, ahÅŸap oymalı korkulukları ile zeminden biraz daha yüksektir ve koroya ayrılmıştır. Kiliseyi, beÅŸik örtüsü ÅŸeklinde uzun bir tonoz örter. Apsis’in iki tarafında, kırma çatılı, iki ayrı küçük ÅŸapel vardır. Bunlardan kuzeydeki vaftizhane ve ÅŸapel, güneydeki mugannilere ait mekan olarak kullanılmaktadır.

Batıdan girilen narteks, bu yönde iki pencere ile aydınlanmaktadır. Dışarı yarım yuvarlak taÅŸma yapan apsisin, iki yanında yuvarlak kemerli birer niÅŸ vardır. Yan nefler karşılıklı olarak, yuvarlak kemerli, yüksek, üçer pencere ile kuzey ve güneye açılırlar. Kilisenin  özellikle batı cephesi, sık tekrarlanan  dikdörtgen pencere kompozisyonu ile dikkat çekmektedir.  Ortada bulunan pencereler, cephede sütun ve payelerle hareketlendirilmiÅŸtir.

Surp Garabet Kilisesi, 1984 yılında da tamirat görmüÅŸtür.

değişti.com dan alınmıştır......