Üsküdar Hindiler Tekkesi.

Üsküdar' ın Selamsız semtinde Solaksinan mahallesinde, mahalleye adını veren camiye yaklaşık 100 m. mesafede yer almaktadır.

Üsküdar Hindiler Tekkesi.

Üsküdar Hindiler Tekkesi.

 Üsküdar' ın Selamsız semtinde Solaksinan mahallesinde, mahalleye adını veren camiye yaklaşık 100 m. mesafede yer almaktadır. Zakir Åžükrü Efendi'nin naklettiÄŸine gore Kadiriyye tarikatına baÄŸlı olan tekke (1737-38) yılında Åžeyh Seyyid Feyzullah Efendi ei-Hindl tarafından faaliyete geçirilmiÅŸtir. Aynı kaynakta daha sonra tekkenin postuna geçen ÅŸeyhlerin kimlikleri ÅŸu
ÅŸekilde belirtilmiÅŸtir: Åžeyh Bereket Efendi ei-Hindl. Feyzullah Efendi'nin halifesiÅžeyh Emanullah ei-Hindl, SergürOh-ı ÅžeyhRahlmullah Åžah el-Hindl ( ö. 1193/1779).Åžeyh Mehmed Mültan ei-Hindl (ö. 1202/
1787-88) , Mehmed Mültan'ın oÄŸlu DerviÅŸ
üsküdar Hindiler Tekkesi'nin banisi Seyh Feyzullah ei-Hindi'ninmezarı – üsküdar Pir Seyyid Mehmed Efendi (ö 1207/ 1792- 93). Åžeyh Abdullah Yar el-Hindl (ö. 1238/
1822-23). Åžeyh Ali Efendi (ö. 1246/1830- 31 ). Åžeyh Süleyman Halife Efendi (ö. 1252/ 1836-37). Åžeyh Mehmed RaÅŸid Efendi (ö. 1285/ 1868-69), Åžeyh Hasan Veliyyüddin Efendi ve 1294'te (1877) meÅŸihatı üstlenen
Åžeyh Mehmed Tahir Efendi. T. Zarcone, gerek Feyzullah el-Hindl'nin gerekse kendisinden sonra gelenler arasında Hindl nisbesi bulunan beÅŸ ÅŸeyhin Hint asıllı olduÄŸunun kesin biçimde kanıtlanamayacağını,
bu kiÅŸilerin Hindistan üzerinden Ä°stanbul'a gelen veya hacca giden Orta Asya kökenli Türk ÅŸeyhleri olabileceÄŸini ileri sürmektedir. Ancak tekkenin baÄŸlı
bulunduÄŸu Kadiriyye tarikatının Orta Asya'dan ziyade Hindistan'da yaygın ve etkin olması , ayrıca söz konusu ÅŸeyhlerin adları (Emanullah, Rahlmullah, Abdullah
Yar) bu iddiayı desteklememektedir. Ä°stanbul tekkelerinin dökümünü içeren kaynaklarda banisi Feyzullah Efendi'nin adıyla da anılan ve ayin gününün cumartesiolduÄŸu belirtilen H indiler Tekkesi tamamen
ortadan kalkmış olup yerleÅŸim düzeni ve mimari özellikleri tesbit edilememektedir. Vakıflar Genel MüdürlüÄŸü ArÅŸivi ' nde bulunan, Åžinasi Akbatu'nun
İbrahim Hakkı Konyalı'ya intikal ettirdiği
1924 tarihli Üsküdar'daki vakıf eserler dökümünde tekkenin arsa halinde olduÄŸunun belirtilmesi, tekkelerin kapatılmasından önce burada tarikat faaliyetinin sona erdiÄŸini ve binaların tarihe karıştığını göstermektedir. Zakir Åžükrü Efendi'nin verdiÄŸi ÅŸeyhler listesinin 1870'lerin sonlarında kesilmesi de bu görüÅŸü güçlendirmektediL Tekkenin günümüze gelebilen izleri,
Åžeyh Feyzullah ei-Hindl'nin kabriyle Abdullah Efendi'nin 1 240 ( 1824-25) tarihli kabrini barındıran demir parmaklıklı hazlre kalıntısından ve bunun çevresindeki
bazı mezar taşı parçalarından ibarettir. Feyzullah ei-Hindl'ye ait sandukanın baÅŸ ucundaki ÅŸahide sülüs hatlı bir kitabe ile donatılmış ve uzun bir arakıyye ile düz
dalama destardan oluÅŸan, Ä°stanbul'da
benzerine rastlanmayan bir serpuÅŸla taçlandırılmıştır.
Üzerinde herhangi bir yazının ve bezernenin yer almadı ğı ayak ucu taşı ise dilimli bir kemerle son bulur. DiÄŸer
mezarda gömülü olan kiÅŸinin, Zakir
Åžükrü Efendi'nin meÅŸayih listesinde 1 238
( 1822-23) yılında vefat ettiği belirtilen
Åžeyh Abdullah Yar ei-Hindl olması muhtemeldir. Halen tekkenin arsası ve çevresi Çingeneler' e ait rengarenk meskenler tarafından iÅŸgal edilmiÅŸ bulunmakta. burada
ikamet edenlerin Åžeyh Feyzullah elHindi'yi kendi velileri olarak benimsedikleri ve kabrine sahip çıktıkları gözlenmektedir.

BÄ°BLÄ°YOGRAFYA :

Bandırmalızade, Mecmüa-i Tekaya, Ä°stanbul1307, s. 5; Ayvansarayl, Hadi ka tü '1-cevami', ı ,219; Asitane Tekkeleri, s. 3; Hammer, HEO,XVIII, 50; Küçük Abdal. Vilayetname-i Åžah, AnkaraCebeci Ä°l Halk Ktp., nr. 495, vr. 96; Bab-ıAlf Nezareti Umür- ı Dahiliyye/Sicil Nüfus idare-i Umümiyyesi/Dersaadet ve Bilad-ı Selase1'/üfüs-ı Millisine Mahsus istatistik Cedvelidir,Ä°stanbul1301, s. 50; Mecmüa-i Cevami', I, 110-111; 1328 Senesi istanbul Beldesi ihsa iyyatMecmuası, Ä°stanbul 1329, s. 19; W. Ivanov. ConciseDescriptive Catalogue of the Persian Manuscripts in the Calleetion of the Asiatic Societyof Bengale, Calcutta 1924, s. 765-766; J. P.Brown. The Dervishes or Oriental Spiritualism,London 1927, s. 371; Storey, Persian Literature,I, 1 066; Tahsin Öz, istanbul Cami/eri, Ankara1962, 1, 71; Ayverdi, Osmanlı Mi'marisi lll, s.418; Konyalı, Üsküdar Tarihi, I, 59, 419; ZakirÅžükrü, Mecmüa-i Tekaya (TayÅŸl). s. 77; FatihCamileri ve DiÄŸer Tarihi Eserler (haz. FatihMüftülüÄŸü). istanbul 1991, s. 127, 280; MustafaÖzdamar. Dersaadet Dergahları, istanbul1994, s. 82; Hikmet Bayur. "Maysor Sultanı Tipuile Osmanlı PadiÅŸahlarından ı. Abdülhamidve lll. Selim Arası ndaki MektuplaÅŸma", TTKBelleten, Xll/47 (1948). s. 617-654; Kası m Kufralı,"Molla ilahi ve Kendisinden Sonraki NakÅŸbendlyeMuhiti", TDED, 111/1-2(1949). s. 130-131; Zafer Hasan Aybek, "Hindller Tekkesi", HayatTarih Mecmuası, Xll/7 (ı 977). s. 96; AtillaÇetin," Ä°stanbul'daki Tekke, Zaviye ve HankahlarHakkında ı 199 ( 1784) Tarihli ÖnemliBir Vesika", VD, XIII (ı 98ı). s. 585; Hatice Aynur."Saliha Sultan'ın DüÄŸün Töreni ve Åženlikleri",n; Xl/61 ( ı989). s. 36; T. Zarcone. "Histoireet croyances des derviches turkestanaisetindiensa Istanbul", Anatolia Modema: YeniAnadolu, ll, Paris 1991, s. 172-181; a.mlf.,"Hindller 'Itkkesi", DBÄ°st.A, IV, 74-75; EkremIşın- ömer 1\ığrul inançer. "NakÅŸibendilik", a.e.,