SADRAZAM SOKOLLU MEHMET PAÅžA SARAYI

Saray, Haydarpaşa Sahrası'nın doğu tarafında, İbrahim Ağa Camii'nin sağ, Ayrılık Çeşmesi'nin de sol tarafındaki tepe üzerinde idi.

SADRAZAM SOKOLLU MEHMET PAÅžA SARAYI

Saray, HaydarpaÅŸa Sahrası'nın doÄŸu tarafında, Ä°brahim AÄŸa Camii'nin saÄŸ, Ayrılık ÇeÅŸmesi'nin de sol tarafındaki tepe üzerinde idi. Arkasında, Acıbadem sırtlarının uzandığı sarayın, Kanunî Sultan Süleyman tarafından torunu Ä°smihan Sultan'a düÄŸün hediyesi olarak verildiÄŸi veya Sokollu tarafından yaptırıldığı ileri sürülmektedir. 952 (1545) tarihinde doÄŸan, Esmihan ismiyle de anılan Sultan, 969 (AÄŸustos 1562)'de 16 yaşında bulunduÄŸu halde Sokollu Mehmet PaÅŸa ile evlendirilmiÅŸtir. DüÄŸünden sonra bir müddet bu sarayda oturan Ä°smihan Sultan, 10 Åžaban 993 (7 AÄŸustos 1585) tarihinde vefat etmiÅŸ ve saray da, padiÅŸah hasları arasına girmiÅŸtir. Daha sonra saray, Acıbadem'den Küçük Çamlıca'ya kadar uzanan geniÅŸ saha ile birlikte Sultan III. Selim (1789-1807)'in malı olmuÅŸ ve o da, bu arazinin güney kısmını kendi baÅŸ imamına ihsan etmek suretiyle semtin, Hünkâr Ä°mamı ismiyle anılmasına vesile olmuÅŸtur. Hadîka yazarı, yukarıda yeri belirtilen yamaçta bir sarayın bulunduÄŸunu ÅŸu satırlarla belirtmektedir: "Ä°brahim AÄŸa Çayırı Mescidi'ne yakın bir yerde, AÄŸa Bağı denmekle meÅŸhur baÄŸda bir kasrı hümâyun" bulunuyordu. Gümrükçü Bağı Kasrı ismiyle de bilinen bu sarayın yanındaki meydanda Sultan II. Mahmut, oÄŸlu Sultan Abdülmecit için, 1830 tarihlerinde mektebe baÅŸlama töreni yaptırmıştı. Yine aynı Hükümdar, PaÅŸa Baba'nın muhteÅŸem geçit resmini buradan izlemiÅŸ ve Sultan Abdülmecit de, kızkardeÅŸi Adile Sultan'ın 1845 tarihindeki düÄŸünü sırasında ecnebi seÅžrlerin bir kısmını bu sarayda ağırlatmıştı. Sultan Abdülaziz devri (1861-1876)'nde artık mevcut olmayan bu yapının yeri, Sadrazam Mithat PaÅŸa'ya intikal etmiÅŸ o da arsasına ahÅŸap, üç katlı iki köÅŸk yaptırmıştı. PaÅŸa'nın 1884'te öldürülmesi üzerine elden çıkan köÅŸk Sokollu ailesinden Hikmet Bey'in tasarrufuna geçmiÅŸtir. Sarayın bulunduÄŸu yerin yan tarafındaki sokak hâlâ 'Saray Ardı' adını taşımaktadır. Mithat PaÅŸa'nın yaptırmış olduÄŸu köÅŸk, Ä°brahim AÄŸa Deresi, Ä°brahim AÄŸa ÇeÅŸmesi, Saray Ardı sokakları ve Kadıköy-Acıbadem Yolu ile çevrili geniÅŸ bir alanı kaplayan bir arazi içinde idi. Etrafını yüksek bir duvarın çevirdiÄŸi bahçeye, Ä°brahim AÄŸa ÇeÅŸmesi Sokağı'na açılan büyük, yüksek, saçaklı ahÅŸap bir kapıdan girilirdi. Bu kapı, sokaÄŸa uzanan, iki tarafı aÄŸaçlarla bezeli bir yolun nihayetinde bulunuyordu. Yolun saÄŸ ve solunda eskiden baÄŸ olan bostanlar vardır.

KöÅŸkün seyis odaları ile ahırların duvar bakiyeleri elan sol taraftaki bostanın yanında görülmektedir. Alt kısmı kârgir, üstteki iki katı ahÅŸap olup geniÅŸ saçakları vardı. Mermer merdivenleri bahçe kapısının karşısında bulunuyordu. 34 odasının bazılarının tavanlarına yaÄŸlı boya resimler yapılmıştı. Daha sonra, Åžehzade Ziyaeddin Efendi'ye ihsan edilen köÅŸk harem ve selâmlık bölümlerinden oluÅŸuyordu. HaydarpaÅŸa Çayırı tarafındaki selâmlık bölümü, daha sonra, Anadolu Lisesi olmuÅŸ ve 1975 senesinde de yıktırılmıştır.

Yerine bir çok apartmanlar yapılarak bir mahalle oluÅŸmuÅŸtur. Åžimdi yalnız harem kısmı mevcuttur. MeÅŸhur Hababam Sınıfı Åžlmi burada çevrilmiÅŸtir. Åžehzade Ziyaeddin Efendi, Sultan ReÅŸat'ın oÄŸludur. Annesi Kamres Kadın'dır. 2 Receb 1290 (25 AÄŸustos 1873)'te doÄŸdu. 5 Ocak 1898'de Pernian Hanım'la evlendikten sonra boÅŸanmış, 16 AÄŸustos 1903'te Ünsiyar Hanım, 18 Ocak 1907'de Perizad Hanım ile evlenmiÅŸtir.

Babasının 5 Haziran 1911'de çıktığı Rumeli gezisine, Åžehzade Ömer Hilmi Efendi ile birlikte katılmış, aynı yıl Hindistan'a gitmekte olan Ä°ngiliz Kralı V. George'u karşılamak üzere Mısır'a gönderilmiÅŸtir.