Ali fuat cebesoy
(1882-1968) Uskudar doğumlu, Milli Mucadele’nin unlu kumandanlarından
Ali fuat cebesoy
CEBESOY, ALÄ° FUAT
(1882-1968)
Uskudar doÄŸumlu, Milli Mucadele’nin unlu kumandanlarından.
Uskudar Salacak’ta doÄŸdu (1882). Babası, Buyuk Millet Meclisi’nin ilk Bayındırlık Bakanı Ä°smail
Fazıl PaÅŸa, annesi Zekiye Hanım’dır. ErzincanAskeri RuÅŸtiyesi’ni ve Saint Joseph Lisesi’ni bitirdi. GirdiÄŸi Harp Okulu’ndan 1902’de HarpAkademisi’nden 1905 yılında mezun oldu. Beyrut ve Rumeli’de gorev yaptı. Rumeli’nin ceÅŸitli yorelerinde Bulgar ve Yunan cetelerini izledi.
Burada İttihat ve Terakki Cemiyeti mensuplarıyla ilişkileri oldu.
Roma ateÅŸemiliterliÄŸinde (1909-1911) bulundu. 7. Kolordu’da gorev aldı. Bu sırada Yanya
Kalesi savunmasına katıldı. 25. Tumen Kumandanı olarak I. Kanal Seferi’nde, arkasından 14.
Tumen kumandanı olarak doÄŸu cephesinde gorev yaptı. 20. Kolordu kumandanı olarak Bi’russebi- Gazze savaÅŸları ve Kudus savunmasında
buyuk yararlıklar gosterip generalliğe yukseldi. Mutareke sırasındaki calışmalarıyla guneyde
Milli Mucadele’nin temellerini attı. Ä°stanbul’a giderek vatanın kurtarılması icin careler arayan
asker-sivil bircok kiÅŸi ile goruÅŸtu. Mustafa Kemal’e destek sozu vererek onun isteÄŸiyle Ankara’ya
dondu. Amasya Tamimi ve Sivas Kongresi hazırlıklarına katkılar sağladı. Batı Anadolu
Kuva-yı Milliye kumandanı olarak milli iradenin kuvvetle yerleşmesinde buyuk rol oynadı.
Ä°lk meclise Ankara milletvekili olarak girdi. OlaÄŸanustu yetkilerle Moskova’ya buyukelci olarak
gonderildi (1920-1922). Donuşte Meclis başkan yardımcılığı, İkinci
Ordu mufettiÅŸliÄŸi gibi gorevler ustlendi. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın kurucu uyeleri
arasında yer aldı. Donemin siyasi karışıklıklarsebebiyle parti kapatıldı; uyelerinin coğu İzmir
Suikastı davasında yargılandı. Ali Fuat Paşa ile diğer Milli Mucadele liderleri beraat etti. Emekli
edilince bir sure siyasetten uzak kaldı; bazı sıkıntılar
yaÅŸadı.Mustafa Kemal’in isteÄŸiyle Konya’dan bağımsız milletvekili secilerek tekrar meclise girdi.
24 Mart 1939’dan itibaren CHP Konya mebusu sıfatıyla Bayındırlık (1943-1946) ve UlaÅŸtırma
(1943-1946) bakanlığı gorevlerini yuruttu. 1948’de Meclis BaÅŸkanlığına secildi.
1950 secimlerinde Demokrat Parti Eskişehir, 1954 ve 1957 secimlerinde ise İstanbul bağımsız
milletvekili olarak meclise girdi. 1960 ihtilalinden sonra aktif siyasi hayattan cekildi. 1968’de
vefat edince vasiyeti gereÄŸi Sakarya’nın kendi adını taşıyan AlifuatpaÅŸa kasabasında topraÄŸa
verildi.Ailesi Uskudar Salacak’ta oturduÄŸu icin Harp Okulu’na kaydı Ali Fuat Salacak kunyesiyle
yapılan Cebesoy, okulda tanıştıkları Mustafa Kemal’i (Ataturk) ailesiyle de tanıştırmak icin
Salacak’taki evlerine getirmiÅŸtir. Bu evde sıcak
ilgi ve yakınlık gormuÅŸ olan Mustafa Kemal, aile, anneanne AyÅŸe Sıdıka Hanım’ın kızı Zekiye
icin Kuzguncuk’ta yaptırdığı koÅŸke taşınıldıktan sonra da ziyaretlerini surdurmuÅŸ, ısrarlar uzerinekoÅŸkte yatılı misafirliÄŸe kalmaya baÅŸlamıştır. Hafta sonu yatılı misafirlikleri uzun yıllar devametmiÅŸ, arkadaşı Ali Fuat’la beraber bu koÅŸkte guzel gunler gecirmiÅŸlerdir. Ali Fuat Cebesoy; Bi’russebi-Gazze Meydan Muharebesi ve 20. Kolordu
(1938); Milli Mucadele Hatıraları (1953); Siyasi Hatıralar (1957), Sınıf Arkadaşım Ataturk
(1967) adlı kitaplarını yayımlamıştır.
Kaynakça: “Cebesoy, (Ali Fuat)”, Buyuk Larousse, Ä°stanbul
1986, V, 2237-2238; Ayfer Ozcelik, “Cebesoy, Ali Fuat”, DÄ°A,
VII, 194-195; Haskan, YBU, III, 1326-1327; Nedret Ebcim,
Kuzguncuk, Ä°stanbul 2009, s. 83-88.
ÂLÄ°M KAHRAMAN
YORUMLAR