Esvapçı Sokak

Emin Ongan Sokağı’nı Gündoğumu Caddesi’ne bağlayan küçük bir sokaktır. Sokağın Gündoğumu Caddesi ile birleştiği yerde Ahmediye Camii yer almaktadır.

Esvapçı Sokak

Esvapçı Sokak        

Emin Ongan Sokağı’nı GündoÄŸumu Caddesi’ne baÄŸlayan küçük bir sokaktır. Sokağın GündoÄŸumu Caddesi ile birleÅŸtiÄŸi yerde Ahmediye Camii yer almaktadır. Esvab; Arapça’da elbiseler, kumaÅŸlar, giysiler anlamına gelmektedir. Sokak adını burada esvapçılık iÅŸi yapan esvapçı esnafından almaktadır. Üsküdar’ın meÅŸhur külliyelerinden Ahmediye Külliyesi bu sokak üzerindedir. 1134 (1721-22) tarihinde Tersane Emini Ahmet AÄŸa tarafından Lâle Devri baÅŸ mimarı Mehmed AÄŸa’ya yaptırılan Ahmediye Külliyesi, Osmanlı mimarisinde ve kültür tarihinde Lâle Devri olarak adlandırılan (1703-1730) ve klasik dönemden sonra BatılılaÅŸma dönemine geçiÅŸi temsil eden önemli bir yapıdır. Ahmediye Külliyesi, cami, medrese, dershane, kütüphane, sebil, çeÅŸmeden oluÅŸan geniÅŸ kapsamlı ve orta ölçekli bir külliye olup genel hatlarıyla klasik Osmanlı mimarisinin bir devamı olarak görülebilir. Bu tarihî külliye, GündoÄŸumu Caddesi ile Esvapçı Sokağın birleÅŸtiÄŸi köÅŸede bulunmaktadır. Her iki sokaÄŸa açılan avlu kapıları vardır. Arazinin meylinden dolayı sokak tarafındaki kesme taÅŸ ve kitâbesiz kapısından merdivenle avluya çıkılırken; GündoÄŸumu Caddesi üzerindeki avluya giriÅŸ kapısı, etrafı kabartma çiçek nakışlı ve kenarı dantelâlı kemerli bir mermer kapı olup baÅŸlı başına bir sanat eseridir. Üsküdar III. Ahmet Meydan ÇeÅŸmesi’nde (1727-28) daha güzel örneklerine rastladığımız ve Lâle Devri mimarî eserlerinde sıkça görülen kabartmalı çiçek nakışının nadide örnekleri, cadde kapısından külliyeye giriÅŸte hemen dikkatleri çekmektedir. Üsküdar’a Lale Devri yadigârı olan ve kabartma çiçek nakışlarının, dantelâ kemerlerinin, gülçe çiçek motiflerinin ve kabartma selvilerinin, kısaca 18. yy. Türk yapı sanatının en göz alıcı örneklerinin dikkatle bakanları adeta mest ettiÄŸi bu tarihi yapı; bir cami, bir medrese, bir kütüphane, bir sebil ve iki çeÅŸmeden oluÅŸmaktadır. Ahmediye Külliyesi’nin bir özelliÄŸi de güzergâhı itibariyle ÅŸehir dokusuna katkısıdır. 18. yüzyılın ilk yarısınakadar önemli bir yol güzergâhı olan Ahmediye semti, Üsküdar Ä°skelesi’nden baÅŸlayıp çarşı yolunu Karacaahmet Türbesi’ne, Ä°brahimaÄŸa yolunu da eski BaÄŸdat yoluna baÄŸlayan önemli bir güzergâhtır. Külliyenin bânisi Eminzâde Ahmet AÄŸa için Sicill-i Osmânî’de ÅŸu bilgi vardır: Ä°zmirli Ali PaÅŸa’nın kardeÅŸi olan Ahmet AÄŸa, tahsilden sonra Ä°stanbul gümrükçüsü olmuÅŸ; 1117 (1705)’te silâhdar, sonra sipahiler aÄŸası, baÅŸbaki kulu ve 1127 (1715) Muharrem’indetekrar silâhdar aÄŸası olmuÅŸ, fakat aynı yılın Receb’in-de azledilmiÅŸtir. Sonra I. Ahmet’in kemerlerine bina emini oldu. 1143 (1730) tarihinde vefat eden Ahmet AÄŸa’nın kabri cami ile dershane arasındaki hazirededir. Hazirenin GündoÄŸumu Caddesi’ne bakan yüzü, mermer sütunlu ve ÅŸebeke demirlidir. Buranın altı penceresi vardır. Lâhdinin kavuksuz, köÅŸeli bir sütun ÅŸeklindeki baÅŸ taşına ÅŸu kitâbe yazılmıştır: El-Fatiha. “DirîÄŸa Hacı Ahmed sâhibu’l-hayrâtEminzâde / Ki terk-i âlem-i fâni idüb azm itdi ukbâya / Rızâ-yı Hakk’a mal ü canın bezl eyledi merhûm / Ki bilmiÅŸdi cihân bâki deÄŸil a’lâ vü ednayâ / NeÅŸîmensâz-ı Firrdevs-berîn olub Hüdavenda / Resûl-i Ekrem olsun Cennet-i âlâ’da hem-saye / Bu mısra’la didi târîh-i fevtin geldi bir dâ’i / Eminzâde cihândan göçdü tâ Firdevs-i a’lâya”. Sene 1143 Ahmediye Külliyesi’ne dâhil olan medrese, GündoÄŸumu Caddesi’ne açılan mermer avlu kapısının ve iki yanındaki sebil ile çeÅŸmenin üzerindedir. Dershane, 1133 (1720-21) tarihinde Tersane Emini Ahmet AÄŸa tarafından yaptırılmıştır. Ahmediye Camii ÇeÅŸmesi, GündoÄŸumu Caddesi üzerinde ve bu cadde ile Esvapçı Sokağı’nın birleÅŸtiÄŸi yerde bulunan Ahmediye Camii Külliyesi’nin kıble tarafındaki avlu kapısının sağındadır. Kapının sol tarafında Ahmediye Sebili, çeÅŸmenin üstünde ise, bir zamanlar tekke olarak kullanılan Ahmediye Mektebi bulunmaktadır. ÇeÅŸme, Türk çeÅŸme mimarîsinin en güzel örneklerindendir. Ahmediye Camii sebili, eski Ahmediye yeni GündoÄŸumu Caddesi üzerindedir. 1134 (1721-22) tarihinde Ahmediye Camii, medresesi, mektebi, kütüphanesi ve çeÅŸmesi ile beraber yaptırılmıştır. Bu, devrinin en güzel ve zarif eseri, külliyenin bânisi, Eminzâde Hacı Ahmet AÄŸa tarafından yaptırılmıştır. Kütüphane, Ahmediye semtinde ve Ahmediye Camii Külliyesi’ne dâhil olup 1134 (1721-22) tarihinde Tersane Emini Ahmet AÄŸa tarafından fevkânî olarak yaptırılmıştır