Seyfi Arkan
1930’lu yıllarda Cumhurbaşkanı Atatürk ile yakınlık kurmuş, ‘Atatürk’ün mimarı’ olarak tanınmıştır. Florya Deniz Köşkü, Genel Sekreterlik, Yaverlik ve Başbakanlık Köşkleri gibi yapıların mimarıdır.
Seyfi Arkan
1904 yılında Üsküdar'da doÄŸdu. Ünlü matematikçiler yetiÅŸtirmiÅŸ Gelenbevi ailesine mensuptu. Ancak Atatürk’ün isteÄŸiyle sonradan “Arkan” soyadını almıştır. Galatasaray Lisesi’ini bitirdikten sonra Sanayi Nefise Mektebi’ne (Bugünkü Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi) kaydoldu ve mimarlık bölümünde öÄŸrenim gördü. Akademide o yıllarda ders veren iki hocadan birisi Vedat Tek, diÄŸeri Guilio Mongeri idi. Seyfi Nasih, milli mimari akımın temsilcilerinden birisi olan Prof. Vedat Tek'in atölyesine katıldı ve 1927’de birincilikle bitirdi. Akademinin son yıllarında Ä°nÅŸaat Ä°dare-i Fenniyesi’nde çalıştı[1].
Almanya yılları
Arkan ile aynı yıllarda Akademi’de mimarlık eÄŸitimi alan diÄŸer bazı öÄŸrenciler, Türkiye’de modern mimarlığı n geliÅŸmesine öncülük edecek olan Zeki Sayar, Åževki Balmumcu, Burhan Arif ve Sedad Hakkı Eldem idi. Bu mimarların hepsi akademiyi bitirdikten sonra yurtdışında eÄŸitimlerine devam etmiÅŸlerdi. Seyfettin Nasih de akademiden mezun olduktan sonra Milli EÄŸitim Bakanlığı'nın birinciler arasında açtığı Çanakkale Åžehitleri Abidesi Yarışması’nı kazanarak ihtisas için Almanya’ya gönderildi. Bir süre Fransa’da kaldıktan sonra Berlin’e geçti; Charlottenburg Technical University ve Berlin Yüksek Teknik Okulu Mimarlık bölümüne devam etti. Bu okulda ünlü dışavurumcu mimar Ord. Prof. Hans Poelzig'in öÄŸrencisi oldu ve onun özel atölyesinde de çalışma ÅŸansını elde etti. Yurtdışında geçirdiÄŸi bu dönem, kendi mimarlık tarzını oluÅŸturması açısından meslek hayatında çok önemlidir.[2]
Yurda DönüÅŸ
1928-1932 yılları arasında Berlin’de yaÅŸayan Arkan, 1933 yılında yurda döndü ve Güzel Sanatlar Akademisi'nin Åžehircilik bölümüne öÄŸretim üyesi olarak atandı. Bu görevini ömür boyu sürdürdü, bir yandan da bağımsız olarak çalışıyor yarışmalara katılıyordu. Yurda döndüÄŸü 1933 yılında Suadiye’de Ä°hsan Sami Garan Villası’nı tasarladı ve aynı yıl Mısır Krallığı hanedanından Prenses Nermin Hanım ile evlendi.
Atatürk’ün Mimarı
1933-1934 yıllarında açılan Çankaya Hariciye KöÅŸkü Yarışması'nda birinciliÄŸi Seyfi Arkan'ın projesi aldı. Bu yapı, sadece bir devlet adamının özel konutu deÄŸil, aynı zamanda resmi davetlerin verildiÄŸi bir mekândı ve yabancı diplomatlara ülkenin yeni imajını, batılılaÅŸma arzusunu göstermek gibi bir misyonu vardı. Seyfi Arkan’ın tasarımı bu misyona çok uygundu böylece yapı, o yıllarda cumhuriyetin konut ikonu oldu, devletin resmi propoganda dergisi La Turquie Kemalist gibi yayımlarda fotoÄŸrafları bolca kullanıldı. Binanın tüm mobilyalarını seçme ve bahçe tasarımı konusuyla ilgilenmeyi Seyfi Arkan üstlenmiÅŸti.
Seyfi Arkan’ın Atatürk için yaptığı ikinci yapı, Makbule Atadan KöÅŸkü (Camlı KöÅŸk) olmuÅŸtu. Atatürk’ün kızkardeÅŸi Makbule Hanım için yaptırdığı bu köÅŸk, Atatürk’ün vasiyeti gereÄŸi Makbule Hanım’ın ölümünden sonra Misafir ve BaÅŸvekil KöÅŸkü olarak düzenlenecekti. Arkan, bu binanın da mobilyalarına varana kadar her türlü tasarımını üstlendi. Bu binanın misyonu da uygar Türk kadınının yaÅŸam mekânına örnek teÅŸkil etmek oldu. Yerel ve yabancı dergilerde köÅŸkün fotoÄŸraflarına sıklıkla yer verildi.
Arkan’ın Atatürk için tasarladığı üçüncü yapı olan Florya Deniz KöÅŸkü, Atatürk’ün yaz aylarında Ä°stanbul’a geldiÄŸinde kalacağı ve denize girmek için Florya’daki halk plajından yararlanabileceÄŸi bir yazlık evdi. 1935’te sınırlı sayıda mimarın katılım için davet edildiÄŸi bir yarışma açıldı. Bu yarışmaya davet edilenlerden birisi olan Arkan; denizde, kıyıdan 70m.ileride kazıklar üzerinde duran, iskele yolu ile kıyıya baÄŸlanan bir ev planlayarak yarışmayı kazandı. CumhurbaÅŸkanının tatilini halkın gözü-önünde onlarla iç içe geçirme, halk plajına gelenler birlikte yüzme, kürek çekme gibi arzularını çok iyi anlamış ve bunu gerçekleÅŸtirebileceÄŸi bir yapı tasarlamıştı. Florya’nın havası ve suyunun cumhurbaÅŸkanının kötüleÅŸen saÄŸlığına faydalı olduÄŸunu doktorlardan öÄŸrenince çok yoÄŸun bir çalışma sonucu inÅŸaatı 43 günde tamamladı, 14 AÄŸustos 1935 günü hizmete açıldı[4].
Florya Deniz KöÅŸkü için açılan yarışmayı da kazanınca Atatürk’ün isteÄŸi üzerine diÄŸer cumhurbaÅŸkanlığı yapılarını da projelendirme görevi Arkan’a verildi. Bu görevi sırasında yaptığı Florya Genel Sekreterlik (1935-36), Ankara’da Yaverlik ve BaÅŸbakanlık KöÅŸkleri (1935-36) Cumhuriyet dönemi Türk mimarisinin modern anlamda ilk örnekleri sayılır. Bu çalışmaları nedeniyle ‘Atatürk’ün mimarı’ olarak tanınmıştır.
Diğer Bazı Eserleri
Yalın ve gösteriÅŸsiz yapılar tasarlayan mimarın diÄŸer projeleri arasında ÅŸunlar vardır: Üçler ya da Galip Fesçi Apartmanı (1934-35, AyaspaÅŸa, Ä°stanbul), Kozlu ve Üzülmez iÅŸçi mahalleleri ve sosyal tesisleri (1934-36, Zonguldak), Belediye Bankası Genel MüdürlüÄŸü (1935-37, Ankara, bugünki adıyla Ä°ller Binası), Tahran BüyükelçiliÄŸi (1935), ÇemberlitaÅŸ Palas (1937, Ä°stanbul), Ä°zmir Fuarı Sümerbank Pavyonları (1937-1944), Ä°stanbul’da elektrik santralleri ve transfarmatör binaları (1943-47), Türk Ticaret ve Osmanlı bankalarının birçok ÅŸubesi (1949-55)
Ä°niÅŸ Dönemi
En verimli dönemini 1930’lu yıllarda yaÅŸayan Arkan’ın hayatında 1940’lı yıllarda kiÅŸisel ve meslek hayatında sorunlar baÅŸ gösterdi. EÅŸinden ayrıldı, Türk mimari dünyasında modernist üslubun iniÅŸe geçmesinden sonra Atatürk dönemindeki iÅŸ olanaklarını kaybetti, kendisine sipariÅŸ edilen THY Genel Müdürlük binası ve Tozkoparan Terminal binası gibi itibarlı projelerin de iptal edilmesiyle, kariyerinde hızlı bir düÅŸüÅŸe geçti.
1940-56 yılları arasında da yoÄŸun mimari üretim yapmasına raÄŸmen bu dönemde yaptığı eserlere mimarlık tarihinde fazla deÄŸinilmemiÅŸtir. Bu yapıların varlığını Arkan’ın yayımladığı bir kitapçıktan öÄŸrenmek mümkündür çünkü Arkan, Türk mimarlığında ilk kez kendi reklamını yapmak üzere küçük bir kitapçık yayımlayan kiÅŸidir. “1933-56: Seyfi Arkan ve Eserleri” adlı kitapçığın 1956’da yayımlandığı sanılıyor.
Mimar Seyfi Arkan 15 Temmuz 1966 tarihinde saÄŸlık problemleri nedeniyle kaldırıldığı hastanede kalp krizi geçirerek hayatını kaybetmiÅŸtir
vikipedi......
YORUMLAR