EGiTiM, MAHALLE MEKTEBi

Osmanlı'da eğitim mecburiyeri ilk olarak İstanbul'da ı824yılında yayımlanan bir fermanla gerçekleştirilmiştir.

EGiTiM, MAHALLE MEKTEBi

EGiTiM, MAHALLE MEKTEBi

Osmanlı'da eÄŸitim mecburiyeri ilk olarak Ä°stanbul'da ı824yılında yayımlanan bir fermanla gerçekleÅŸtirilmiÅŸtir. Ä°stanbul'da eÄŸitime, resmen mecburi olmadan önce de önem
verilirdi. Tahsil ve terbiyenin ilk maddesi "Hocaya hürmet etmeyen zelil olur" hikmetine baÄŸlı almaktı. Hoca, mahalleliden daima hürmet görürdü. Ä°stanbul'un en eski mahalle
mekteplerinden Küçükpiyale'deki Abdulkadir ÇavuÅŸMektebi ve geeeli mekteplerin ilklerinden olan DarüÅŸÅŸafaka mahalle mektepleri eÄŸitim için en gözde mekteplerdendi.
Çocuk okula adeta bir merasimle baÅŸlardı. Buna "amin alayı" denirdi. Çocuk mektebe baÅŸlamadan Çarşı'ya gidilip alışveriÅŸ yapılır; yeni elbiseler, gıcır gıcır potinler alınır, altınlı,
nazarlıldı fesler takılır, yan tarafına sırmalı cüz kesesi asılırdı. ÇocuÄŸun mektepte oturacağı minder de evden götürülürdü Amin alayı yapılmadan bir gün önce çocuÄŸun baÅŸlayacağı
mektebin hocasına haber verilirdi, yine bir gün önce çocuk hamama götürülüp yıkanırdı. Amin alayı yapılacağı gün mektepte de hazırlıklar olur, amin alayı için çocuklar yeni ve güzel kıyafetlerini giyer, o gün cüzler ve cüz keseleri getirilmez, amin alayından sonra mektep paydos edilirdi. Amin alayı kalabalık olurdu. Ahmed Rasim kendisi için yapılan amin alayına en az yüz kiÅŸinin katıldığını ifade eder. Amin alayında önce kalfa ve beraberindeki ilahiler ilahi okur sonra arninciler bir hengame koparırdı.
Ardından hoca veya ÅŸeyh efendi dua eder, çocuklar üç defa amin derdi. Amin alayı bir semtte o zaman için bir temaÅŸa hadisesiydi. Bu durum kadınlar ve kızlar için sokaÄŸa çıkma
bahanesiydi. Ayrıca insanlar hayırlı olacak çocukların aminlerinde meleklerin de bulunacağına ve arninde bulunmanın sevap olduÄŸuna inanırlardı.

Mektebe yeni baÅŸlayan çocuÄŸa mektepte üç gün diÄŸer çocuklardan
farklı davranılırdı. Çocuk kalfanın yanında oturur, dersini verdikten sonra diÄŸer çocuklardan bir saat evvel
öÄŸle yemeÄŸi ve ikindi azadı için eve gönderilirdi. Kabiliyer ve
isteÄŸine göre eÄŸitim hayatı mahalle mektebi sonrası da devam
ederdi.

Yapı Kredi Yayınları • 3022
Åžehir Monografıleri • 17
Karaların ve Denizierin Sultanı İstanbul/ Cilt II
Hazırlayan: Filiz Özdem
Düzelti: Korkut Tankuter
Fotoğraflar: Ali Konyalı
Arşiv fotoğrafları:
Cengiz Kahraman, Yapı Kredi Tarihi Arşivi Selahattin Giz Koleksiyonu
Tasarım: Nahide Dikel, Arzu Yaraş
Grafik uygulama: Arzu YaraÅŸ
Sertifıka No: uoss
ı. Baskı: İstanbul, Aralık 2009
ISBN 978·975·08·!708·
Abdulkadir Emeksiz
Yrd. Doç. Dr., Istanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi TOrk
Dili ue Edebiyatı Baiümü Türk Halk Edebiyatı Anabilim Dalı
öÄŸretim üyesi