Üsküdar Anneler Derneği



Adres: Acıbadem Cad. Erdem Sok. No:4 Telefon: 0216 325 14 88


Üsküdar Anneler Derneği


            DERNEKLERÄ°N KAMUYA YARARLI DERNEK STATÜSÜ ALMALARINDA
                                                        USUL VE ESASLAR:


GÄ°RÄ°Åž  (KANUN METNÄ°)
  
    23.11.2004 tarihli ve 25649 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüÄŸe giren  5253 sayılı Dernekler Kanununun 27.maddesinde,

 “ Kamu yararına çalışan dernekler, ilgili bakanlıkların ve Maliye Bakanlığının görüÅŸü üzerine, Ä°çiÅŸleri Bakanlığının teklifi ve Bakanlar Kurulu kararıyla tespit edilir. Bir derneÄŸin kamu yararına çalışan derneklerden sayılabilmesi için, en az bir yıldan beri faaliyette bulunması ve derneÄŸin amacı ve bu amacı gerçekleÅŸtirmek üzere giriÅŸtiÄŸi faaliyetlerin topluma yararlı sonuçlar verecek nitelikte ve ölçüde olması ÅŸarttır.

Kamu yararına çalışan dernek statüsünün kazanılması, kaybedilmesi ve gerekli belgeler ile diÄŸer esas ve usuller yönetmelikte düzenlenir.

Kamu yararına çalışan dernekler en az iki yılda bir denetlenir. Yapılan denetimler sonucunda düzenlenen raporlar üzerine, kamu yararına çalışan derneklerin organlarında görev alan üyeler veya ilgili personel, ağır hapis veya ağır para cezası verilmesini gerektiren suçların iÅŸlendiÄŸinin tespit edilmesi halinde, geçici bir tedbir olarak Ä°çiÅŸleri Bakanınca görevden uzaklaÅŸtırılabilir. Görevden uzaklaÅŸtırılanların yerlerine, kesin hükme kadar, öncelikle dernek üyelerinden olmak üzere görevlendirme yapılır.

Kamu yararına çalıştıklarına karar verilen dernekler, denetimler sonunda bu niteliklerini kaybettikleri tespit edilirse, birinci fıkrada öngörülen usulle haklarında alınan kamu yararına çalışan derneklerden sayılma kararı kaldırılır.

 Kamu yararına çalışan derneklerin mallarına karşı suç iÅŸleyenler Devlet malına karşı suç iÅŸlemiÅŸ gibi cezalandırılır.” hükmü yer almaktadır. 

Ayrıca ,
 
31/03/2005 tarihli Dernekler YönetmeliÄŸi’nin 48,49,50,51 ve 52. maddelerinde

Kamu yararına çalışan dernekler, Maliye Bakanlığının ve varsa ilgili bakanlıkların görüÅŸü üzerine, Bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulu kararıyla tespit edilir.

Kamu yararına çalışan derneklerden sayılmak için derneÄŸin;

a) En az bir yıldan beri faaliyette bulunması, 


b) Son bir yıl içindeki, 2005 yılı için belirlenen tutar olan 50.000.-YTL’sını geçen alım ve satım iÅŸlemlerinin rekabet koÅŸullarına uygun yapılması,
c) Amacı ve gerçekleÅŸtirdiÄŸi faaliyetlerin, üyelerinin dışında yerel veya ulusal düzeyde toplumun ihtiyaç ve sorunlarına yönelik çözümler üretecek ve toplumsal geliÅŸmeye katkı saÄŸlayacak nitelikte olması,
d) Yıl içinde elde ettiÄŸi gelirin en az yarısının bu amaçla harcanması,
e) Sahip olduÄŸu mal varlığının ve yıllık gelirinin tüzüÄŸünde belirtilen amacı gerçekleÅŸtirecek düzeyde olması gerekir. 

Bu durum, Bakanlık dernekler denetçileri tarafından düzenlenen rapor ile tespit ettirilebilir. Bu nitelikleri taşımadığı tespit edilen dernekler, kamu yararı kararı için, bu tespitin yapıldığı tarihten itibaren üç yıl geçmeden önce yeniden baÅŸvuramaz.  

Kamu yararına çalışan derneklerden sayılmak isteyen dernekler, aÅŸağıda belirtilen ekleri ile birlikte baÅŸvurularını dörder suret olarak mülki idare amirliÄŸine yaparlar.

a)    Ä°lgili dernekler müdürlüÄŸünce onaylanmış dernek tüzüÄŸü,
b)    Dernek üyelerinin sayısının belirtildiÄŸi yazı,
c)    DerneÄŸin ÅŸubelerinin sayısı ve yerinin belirtildiÄŸi yazı,
d)    DerneÄŸin kamu yararı yönünden; faaliyeti, yaptığı hizmetler ve gelecekte yapılması düÅŸünülen iÅŸler hakkındaki raporu,
e)    Son yıla ait mali bilanço ile gelir-gider tablosu veya iÅŸletme hesabı tablosu,
f)    DerneÄŸin taşınır ve taşınmaz mallarının listesi,
g)    Kamu yararına çalışan derneklerden sayılması için yönetim kurulunun aldığı karar örneÄŸi.

BaÅŸvurularda alınan belgelerin üçer adedi oluÅŸturulan valilik görüÅŸü ile birlikte bir ay içinde Bakanlığa gönderilir. Valilik görüÅŸünde derneÄŸin amacının ve faaliyetlerinin topluma yararlı sonuçlar verecek nitelikte ve ölçüde olup olmadığı ve kamu yararına çalışan derneklerden sayılıp sayılamayacağı açıkça belirtilir. 

Ä°lgili bakanlıkların ve Maliye Bakanlığının da görüÅŸü alındıktan sonra, Bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulu kararı ile dernek, kamu yararına çalışan derneklerden sayılır.

Kamu yararına çalışan derneklerden sayılmaya iliÅŸkin karar Bakanlıkça ilgili valiliÄŸe bildirilir ve valilik tarafından baÅŸvuru sahiplerine bilgi verilir. BaÅŸvurusu reddedilenler buna iliÅŸkin gerekçe ile birlikte ilgili valiliÄŸe bildirilir ve valilik tarafından baÅŸvuru sahiplerine bilgi verilir.
Kamu yararına çalışan derneklerin, denetimler sonunda bu niteliklerini kaybettiÄŸi anlaşılırsa; Maliye Bakanlığının ve varsa ilgili bakanlıkların görüÅŸü alınarak, Bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulu kararıyla haklarında alınan kamu yararına çalışan derneklerden sayılma kararı iptal edilir. Sonuç, Bakanlıkça ilgili valiliÄŸe bildirilir ve valilik tarafından da ilgili derneÄŸe bilgi verilir.” hükmü yer almaktadır.

Derneklere Bakanlar Kurulu kararı ile kamuya yararlı dernek statüsü verilmesi sürecinde esas alınan kriterler,kamuya yararlı derneklerin yerine getireceÄŸi yükümlülükler,kamuya yararlı dernek kararının kaldırılması ve kamuya yararlı derneklere tanınan vergisel ayrıcalıklar aÅŸağıda açıklanmıştır.


I-ARANAN ÅžARTLAR

5253 sayılı Dernekler Kanununun 27.maddesi ve 31.03.2005 tarihli Dernekler YönetmeliÄŸi  hükümleri uyarınca,bir derneÄŸin kamu yararına çalışan derneklerden sayılabilmesi için aÅŸağıda belirtilen ÅŸartları taşıması gerekmektedir.

I.1.Faaliyet Süresi

DerneÄŸin kamuya yararlı dernek statüsü alması için en az bir yıldan beri faaliyette bulunan bir dernek olması yani tüzel kiÅŸiliÄŸi kazandığı tarihten itibaren geçen bir yıl içerisinde amaç ve çalışma konuları doÄŸrultusunda hizmet yapmış olması gerekmektedir.

I.2.Son Bir Yıl Ä°çindeki Alım Satım Ä°ÅŸlemleri

DerneÄŸin son bir yıl içindeki, 2005 yılı için belirlenen tutar olan 50.000.-YTL’sını geçen alım ve satım iÅŸlemlerinin rekabet koÅŸullarına uygun yapılması gerekmektedir.

I.3.Amaç ve GerçekleÅŸtirilen Faaliyetler

DerneÄŸin amacı ve bu amacı gerçekleÅŸtirmek yapılan faaliyetlerin, üyelerinin dışında yerel veya ulusal düzeyde toplumun ihtiyaç ve sorunlarına yönelik çözümler üretecek ve toplumsal geliÅŸmeye katkı saÄŸlayacak nitelikte olması gereklidir.
GerçekleÅŸtirilen hizmetlerin Devletin kamu hizmeti yükünü azaltıcı ülke çapında yararlı sonuçlar verecek nitelik ve ölçüde olması  gereklidir. 

I.4.Gelirin Harcanma Åžekli

Yıl içinde elde edilen gelirlerin en az yarısının  derneÄŸin amaçlarına harcanması gerekmektedir.

1.5.Amaç EdindiÄŸi Hizmetlerin Herkese Açık Olması

DerneÄŸin amacı ve gerçekleÅŸtirdiÄŸi faaliyetlerin, üyelerinin dışında yerel veya ulusal düzeyde toplumun ihtiyaç ve sorunlarına yönelik çözümler üretecek ve toplumsal geliÅŸmeye katkı saÄŸlayacak nitelikte olması gerekmektedir.
Bir derneÄŸin kamuya yararlı derneklerden sayılabilmesi için derneÄŸin amaç edindiÄŸi hizmetlerin herkesin yararına açık olacağının,belli bir yöre veya kitleye hizmetle sınırlı olmadığının tüzükte yazılı bulunması ve fiilen bu durumun uygulanıyor olması gerekmektedir

1.6.Mal Varlığı ve Yıllık Gelir

DerneÄŸin sahip olduÄŸu malvarlığının ve yıllık gelirinin tüzüÄŸünde belirtilen amacı gerçekleÅŸtirecek düzeyde olması gerekmektedir. Bu baÄŸlamda,derneÄŸe kuruluÅŸta amaç edindiÄŸi hizmetlerle orantılı belli bir malvarlığının tahsisi gerekmektedir.Aksi halde yeterli bir malvarlığına sahip bulunmayan bir derneÄŸin kamu hizmetlerini yerine getirmesi mümkün deÄŸildir.

Bu durum, Bakanlık dernekler denetçileri tarafından düzenlenen rapor ile tespit ettirilebilir. Bu nitelikleri taşımadığı tespit edilen dernekler, kamu yararı kararı için, bu tespitin yapıldığı tarihten itibaren üç yıl geçmeden  yeniden baÅŸvuramaz.  
II- BAÅžVURU
                                    
Kamu yararına çalışan derneklerden sayılmak isteyen dernekler, aÅŸağıda belirtilen ekleri ile birlikte baÅŸvurularını dörder suret olarak mülki idare amirliÄŸine yaparlar.
a)    Ä°lgili dernekler müdürlüÄŸünce onaylanmış dernek tüzüÄŸü,
b)    Dernek üyelerinin sayısının belirtildiÄŸi yazı,
c)    DerneÄŸin ÅŸubelerinin sayısı ve yerinin belirtildiÄŸi yazı,
d)    DerneÄŸin kamu yararı yönünden; faaliyeti, yaptığı hizmetler ve gelecekte yapılması düÅŸünülen iÅŸler hakkındaki raporu,
e)    Son yıla ait mali bilanço ile gelir-gider tablosu veya iÅŸletme hesabı tablosu,
f)    DerneÄŸin taşınır ve taşınmaz mallarının listesi,
g)    Kamu yararına çalışan derneklerden sayılması için yönetim kurulunun aldığı karar örneÄŸi.

Ä°lgili bakanlıkların ve Maliye Bakanlığının da görüÅŸü alındıktan sonra, Bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulu kararı ile dernek, kamu yararına çalışan derneklerden sayılır.

Kamu yararına çalışan derneklerden sayılmaya iliÅŸkin karar Bakanlıkça ilgili valiliÄŸe bildirilir ve valilik tarafından baÅŸvuru sahiplerine bilgi verilir. BaÅŸvurusu reddedilenler buna iliÅŸkin gerekçe ile birlikte ilgili valiliÄŸe bildirilir ve valilik tarafından baÅŸvuru sahiplerine bilgi verilir.

III-KAMUYA YARARLI DERNEKLERE TANINAN VERGÄ°SEL AYRICALIKLAR

Dernekler tüzel kiÅŸilikleri itibariyle kurumlar vergisi kapsamına girmediklerinden, kamuya yararlı dernek statüsü kazanan derneklerin kurumlar vergisinden muafiyetleri de söz konusu olmamaktadır.

Kamuya yararlı dernek statüsü kazanan dernekler mevcut düzenlemelere göre;

1- 25.10.1984 tarih ve 3065 sayılı Katma DeÄŸer Vergisi K. 17 nci maddesinin 1 ve 2                   numaralı fıkraları kapsamına giren teslim ve hizmetleri için katma deÄŸer vergisi  istisnasın     dan,
2- 08.06.1959 tarih ve 7338 sayılı Veraset ve Ä°ntikal Vergisi Kanununun 3 üncü maddesinin  
    (a) bendine    göre, veraset ve intikal vergisi muafiyetinden,
3- 02.07.1964 tarih ve 492 sayılı Harçlar Kanununun 59 uncu maddesinin (b) bendine göre, 
     iktisap edecekleri gayrimenkullerin ve sair ayni hakların tescilleri ve ÅŸerhi gerektiren 
     iÅŸlemleri ile derneÄŸe ait tesislerin ve bu tesislerin sonradan iktisap edecekleri gayrimenkul-
     lerin ve sair ayni hakların tescilleri ve ÅŸerhi gerektiren iÅŸlemleri ve bunların terkinlerinde     
     harç istisnasından,
4- 29.07.1970 tarih ve 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun 4 üncü maddesinin (e) ve 14.
    maddesinin ( c) fıkrasına göre, sahip oldukları bina ve araziler için (derneklere ait iktisadi
    iÅŸletmelere ait olmaları veya bu iktisadi iÅŸletmelere tahsis edilmesi hariç) emlak vergisi
    muafiyetinden,
5- 1.7.1964 tarih ve 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa baÄŸlı (2) sayılı tablonun (V) .bölü-
     münün 17 nci bendine göre, her türlü iÅŸlemlerinde düzenlenen ve damga vergisi bu teÅŸek-
     küller tarafından ödenmesi gereken kağıtlarla ilgili olarak damga vergisi istisnasından,
     yararlanmaktadır.
 
Yukarıda sayılan muafiyet ve istisnalar derneÄŸin tüzel kiÅŸiliÄŸine yönelik olup, derneÄŸe ait  iktisadi iÅŸletmelerin bu muafiyet ve istisnalardan yararlanması mümkün bulunmamaktadır.
   
IV-DOSYA BAKANLIÄžA VERÄ°LDÄ°KTEN SONRA TAKÄ°P EDÄ°LECEK HUSUS

    BaÅŸvurularda alınan belgelerin üçer adedi oluÅŸturulan valilik görüÅŸü ile birlikte bir ay içinde Bakanlığa gönderilir. Valilik görüÅŸünde derneÄŸin amacının ve faaliyetlerinin topluma yararlı sonuçlar verecek nitelikte ve ölçüde olup olmadığı ve kamu yararına çalışan derneklerden sayılıp sayılamayacağı açıkça belirtilir. 
     Ä°lgili Valilikten gönderilen dosya ve mütalaası doÄŸrultusunda, Ä°çiÅŸleri Bakanlığının önerisinde diÄŸer ilgili Bakanlıkların görüÅŸlerinin alınması,önemli bir dayanak oluÅŸturmaktadır.BaÅŸvurudan sonra Ä°çiÅŸleri Bakanlığı’na dernekle ilgili kamu yararına sayılma dosyasının tekamülü ve karar aÅŸamasına getirilmesi görevi verilmiÅŸtir.DiÄŸer ilgili Bakanlıklar da derneÄŸin amacı ve bu amaç doÄŸrultusunda yaptığı faaliyetlerin kamu yararına sayılması ve ülke çapında yararlı sonuçlar doÄŸuran nitelik ve ölçülerde olup olmadığını inceleyip görüÅŸ bildirmekle görevli sayılmıştır.ÖrneÄŸin dernek eÄŸitim alanında hizmetler sunuyorsa Milli EÄŸitim Bakanlığı,saÄŸlık alanında hizmetler sunuyorsa SaÄŸlık Bakanlığı,Çalışma ve sosyal alanda hizmetler sunuyorsa Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı,çevre alanında hizmetler sunuyorsa Çevre ve Orman Bakanlığı,kültürel alanda hizmetler sunuyorsa Kültür Bakanlığı, bu konuda görüÅŸlerini bildirecektir.

     Kamu yararına dernek sayılma isteminde bulunan derneklerle ilgili olarak görüÅŸü sorulan Maliye bakanlığı olumlu görüÅŸ verilebilmesi için yukarıda sayılan koÅŸulların varlığını aramaktadır.Bu ÅŸartların varlığı konusunda iki aÅŸamalı bir inceleme yapılmaktadır.Birinci aÅŸamada Gelirler Genel MüdürlüÄŸü bir ön inceleme yapmaktadır.Bu aÅŸamada yukarıda yer alan ÅŸartlardan bazılarının gerçekleÅŸmediÄŸinin görülmesi halinde Bakanlıkça olumsuz görüÅŸ bildirilmektedir.Ön inceleme sonucunda ÅŸartları taşıdığı görülen dernekler,bu ÅŸartları uygulamada da taşıyıp taşımadıklarının tespiti açısından incelemeye sevk edilmektedir.Ä°nceleme sonucunun olumlu olması halinde Maliye Bakanlığınca Ä°çiÅŸleri Bakanlığına olumlu görüÅŸ bildirilmektedir.     

      Ä°çiÅŸleri Bakanlığı,ilgili bakanlıkların görüÅŸlerini aldıktan sonra,kendi görüÅŸünü de saptar ve olumlu bir sonuca ulaÅŸması durumunda derneÄŸe kamu yararına çalışma niteliÄŸinin tanınması için BaÅŸbakanlığa öneride bulunur. Ä°çiÅŸleri bakanlığının olumsuz bir kanaate sahip olması halinde Valilik kanaliyle tebliÄŸ edilecek kararına karşı derneÄŸin idari yargı yoluna baÅŸvurma hakkı sözkonusu olacaktır. 

      Dernekle ilgili kamu yararına çalışma dosyası BaÅŸbakanlıkça Danıştay’a aktarılmakta ve bu konuda kararı istenmektedir.Dosya incelemesi Danıştay 1.Dairesi’nce yapılmakta ve bu dairenin kararı Danıştay Ä°dari Ä°ÅŸler Kurulu’nda görüÅŸülerek sonuç karara baÄŸlanmaktadır.
     Danıştay’ın kararı ile dosya tekrar BaÅŸbakanlığa gelmekte ve buradan da Bakanlar Kurulu’nun gündemine aktarılmaktadır.Bakanlar Kurulu’nun onaya iliÅŸkin kararı Resmi Gazete’de yayınlanmakla birlikte dernek hakkında kamu yararına çalışma niteliÄŸi de yürürlüÄŸe girmektedir.
     
Kamu yararına çalışan derneklerden sayılmaya iliÅŸkin karar Bakanlıkça ilgili valiliÄŸe bildirilir ve valilik tarafından baÅŸvuru sahiplerine bilgi verilir. BaÅŸvurusu reddedilenler buna iliÅŸkin gerekçe ile birlikte ilgili valiliÄŸe bildirilir ve valilik tarafından baÅŸvurulur,