GÜMRÜKÇÜ OSMAN PAŞA KÖŞKÜ

Tophanelioğlu'nun bu en meşhur köşkü, semte ismi verilen 1140 (1727) tarihli meydan çeşmesinin sol tarafında, Kısıklı Caddesi üzerinde idi.

GÜMRÜKÇÜ OSMAN PAŞA KÖŞKÜ

TophanelioÄŸlu'nun bu en meÅŸhur köÅŸkü, semte ismi verilen 1140 (1727) tarihli meydan çeÅŸmesinin sol tarafında, Kısıklı Caddesi üzerinde idi. Civarında küçük bir çarşı ve "eyyam-ı sayfîde müstakil kahvecisi olup kahve iÅŸlerler derbend gibi bir mahal" vardı. 1816 yılında hasta bulunan Sultan II. Mahmut'un annesi NakÅŸidil Valide Sultan "kesb-i sıhhat memul ve ümidiyle" bu büyük ve rahat köÅŸke getirilmiÅŸti. Fakat fazla rahatsız olan Sultan, BeÅŸiktaÅŸ Sarayı'ndan Çamlıca'ya kadar yaptığı yolculukta sarsılmıştı. Bu hava deÄŸiÅŸiminden bir fayda görülmediÄŸinden onbeÅŸ gün sonra tekrar BeÅŸiktaÅŸ Sarayı'na getirilmiÅŸ ve orada Åževval 1232 (Eyül 1817) tarihinde vefat etmiÅŸtir. Kabri, Fatih Camii yanındaki muhteÅŸem türbesindedir. KöÅŸkün sahibi Osman PaÅŸa, kapıcıbaşı, kasapbaşı, arpa emini (1807), matbah emini (1809), ikinci defa kasapbaşı ve 1811'de gümrük emini oldu. Sonra vezaretle tophane nazırı ve mühimmat nazırı oldu (1820).

Bazı valiliklerde bulunduktan sonra 1828'de BoÄŸaz muhafızlığına getirildi. 1829'da bu görevine ek olarak Teke sancağı verildi. 1838'de vefat etmiÅŸtir. Osman PaÅŸa'nın vefatından sonra varislerine intikal eden köÅŸk, 1862 tarihinden sonra yıkılmıştır. O tarihlerde Gümrükçü KöÅŸkü'nün civarında ve KoÅŸu Yolu üzerinde bulunan Ragıp Bey Bağı da meÅŸhurdu. 32 dönüm büyüklüÄŸündeki baÄŸda 300'den fazla kiraz, viÅŸne ve sair meyve aÄŸaçlarıyla bir köÅŸk, ayrıca üç oda bir sofa bir mutfak ve tulumbalı bir kuyusu olan bir ek binası vardı.

BaÄŸ 1841 yılında satılığa çıkarıldı. Millet Bahçesi alt kapısının saÄŸ tarafında, bir zamanlar yerinde Moran Okulu'nun bulunduÄŸu Mısırlılar'ın köÅŸkü diye de bilinen Mustafa Fâzıl PaÅŸa KöÅŸkü ile Ramiz PaÅŸa Çıkmazı arasındaki arazi üzerinde bulunan Gümrükçü Osman PaÅŸa KöÅŸkü, sonradan parsellenerek yerine bir takım yeni binalar yapılmıştır. Mustafa Fâzıl PaÅŸa ile Åžehzade Seyfeddin Efendi köÅŸklerinin yerleri Osman PaÅŸa arazisinden alınarak yaptırılmıştır. Arazi Kısıklı Caddesi ile Küçük Çamlıca Caddesi arasında uzanıyordu. Osman PaÅŸa, sahilhanesinde oturduÄŸu halde 8 Recep 1254 (27 Eylül 1838)'de vefat etmiÅŸ ve HaydarpaÅŸa Mezarlığı'na gömülmüÅŸtür. Çok zengin bir kisme idi. OÄŸlu Müderris (profesör) Ömer Tahir Bey, 1263 (1847'de vefat ederek babasının yanına defnedilmiÅŸtir. DiÄŸer oÄŸulları Nuri Bey'le, Edhem ve Süreyya PaÅŸalardır.

Zeynep Kâmil Hastahanesi'nin kurucusu bulunan Sadrazam Yusuf Kâmil PaÅŸa'nın amcasıdır. Büyük hazîresi bugün mevcut deÄŸildir. Süreyya PaÅŸa, 1273 (1857)'de Sivas valisi bulunduÄŸu sırada vefat etmiÅŸtir. Osman PaÅŸa'nın, Ayazma Ä°skelesi ile Salacak Ä°skelesi arasında, aÄŸalığı zamanında tasarrufunda olan, bir küçük yalısı vardı. DiÄŸer bir yalısı da Emirgân'da idi. Bu ahÅŸap büyük yalı, sonradan Hüsrev PaÅŸa'ya ve daha sonra da Ahmet Fethi PaÅŸa ile eÅŸi Atiye Sultan'ın kızları Feride ve Seniye Sultanlar'a tahsis edilmiÅŸti. 1864'te de Sultan Aziz tarafından Hıdiv Ä°smail PaÅŸa'ya ihsan edilmiÅŸti. Yalı, 1927 yılında varislerce yıktırılmıştır. Zeynep Kâmil Hastahanesi'nin kurucusu Yusuf Kâmil PaÅŸa, Ayazma'daki bu yalıdan 1833'te Kızkulesi'ne geçmiÅŸ ve buradaki bir yelkenliye binerek Mısır'a gitmiÅŸtir. Osman PaÅŸa'nın bir köÅŸkü de HaydarpaÅŸa Sahrası'nda ve Anadolu Lisesi'nin üzerinde bulunduÄŸu sırtta idi ki, bu yere ÅŸimdi bir çok apartmanlar yapılmıştır.

KöÅŸk, arkasındaki ünlü baÄŸdan dolayı 'AÄŸabağı Kasrı' ve Osman PaÅŸa'nın mesleÄŸinden dolayı da 'Gümrükçübağı Kasrı' isimleri ile meÅŸhur idi.