Bülbülderesi Mezarlığı

Sabetayistler'in yoğunluğu ile bilinen Bülbülderesi mezarlığı hakkında bugüne dek çok konular işlendi, söylendi, farklı iddalarda bulunuldu.

Bülbülderesi Mezarlığı

Sabetayistler'in yoÄŸunluÄŸu ile bilinen Bülbülderesi mezarlığı hakkında bugüne dek çok konular iÅŸlendi, söylendi, farklı iddalarda bulunuldu. Fakat buradaki mezartaÅŸlarının ne anlama geldiklerini bu mezartaÅŸlarının ne anlamlar içerdiklerini, Yahudilik ve Kabala literatüründe ne gibi bir anlamları olduÄŸuna dair bir çalışma yapılmadı. Bazı yazarlar Bülbülderesi mezarlığının Selanikliler bölümünde yatanların Sabetayist kökenli olmadıklarını iddia etmekteydi. Peki müslüman mezarlıkları dinen bu kadar ihtiÅŸamlı, gösteriÅŸli ve bu kadar sembollerle dolu olabilir mi ? Buradaki mezarların üzerlerindeki mezartaÅŸlarında ÅŸiirler, ağıtlar, manalı sözler yazmakta ve fotoÄŸraf portleri ile de süslenmektedir.Mezarlarda Çerçeveli FotoÄŸraflar, Obeliskler, Süleyman Tapınağının Ä°ki giriÅŸini sembolize eden Jakin Boaz Sütunları, Üç baÅŸlıklı Mermer Sütunlar, mermer kabartmalı yüksek sütunlar, akasya motifleri ve birbiri ile tokalaÅŸan el sembolleri ve ezoterik iÅŸaretler yer almaktadır. Yani genel olarak bir Müslüman mezarlığında olmayan bu sembolleri Bülbülderesindeki mezartaÅŸlarında bulabilirsiniz. Burada KarakaÅŸlara ve Kapancılara ait mezarların çoÄŸu Kıbleye'de bakmamaktadır.

Yahudi mezarlıkları OrtaçaÄŸ'a doÄŸru kabirlerin yerini herkesin gömüldüÄŸü büyük mezarlıklara bırakmış, buna paralel olarak kabrin mimari biçimi deÄŸiÅŸmiÅŸ, mermerden veya taÅŸtan sanduka ÅŸeklinde kabirler yapılmıştır. Yahudilik'te ölümle ruhun bedenden uzaklaÅŸtığına ve bu dünya ile iliÅŸkisinin bittiÄŸine inanılır, kabirde yatan cesedin herhangi bir ıstırap çekeceÄŸi düÅŸünülmez. Ä°slâm geleneÄŸinde mevcut kabir azabı veya sorgulaması inancına Yahudilik'te rastlanmamaktadır.

Hadis-i ÅŸeriflerde kabirler üzerine konan taÅŸlara ve geliÅŸi güzel yazılar yazılması yasaklanmıştır. (Ä°bn Mâce, Cenâiz, 43; Tirmizi, Cenaiz, 57)
Ulemanın çoÄŸu kabrin üstünün deve hörgücü gibi yapılıp yerden bir karış kadar yükseltilmesinin mendup, daha fazla yükseltilmesinin ise mekruh olduÄŸunu beyan etmiÅŸlerdir. Ayrıca kabirlerin mermer, taÅŸ malzemeyle masraflı ve gösteriÅŸli bir ÅŸekilde inÅŸası da caiz görülmemiÅŸtir. Ebu Yusuf'a göre, Kabirlerin üzerine oda veya kubbe gibi ÅŸeylerin yapılması tahrimen mekruhtur. Fakihlerin çoÄŸunluÄŸu, kabre yazı yazıl¬masını yasaklayan hadislerden hareketle ma-hiyeti ne olursa olsun kabir üzerine yazı yazmayı mekruh saymıştır. (T.D.V Ä°slam Ansiklopedisi, Kabir Maddesi - Fıkıh, Ankara, 2005. Cilt : 24, s.234)

Mezarın ÅŸekli hususunda son olarak ÅŸunu söylemeliyiz ki Müslümanın mezarı, sade, tabii ve mütevazi, mezar yapımında kullanılan malzeme de basit ve ucuz olmalıdır. Hadislerde geliÅŸi güzel yazının bile yazılmasının yasaklanmasına raÄŸmen, Bülbülderesi Mezarlığının Selanikliler bölümünde ÅŸiirler, manalı sözler ile kitâbeler sergisi haline getirilmiÅŸ, mermer sütunlu ihtiÅŸamlı yapılarla üzerleri kapatılmıştır. Müslüman mezarlıkları bu kadarda ihtiÅŸamlı olamaz.

Buradaki kiÅŸilerin ne olduÄŸundan çok mezartaÅŸlarının ne anlamlar taşıdıklarını biraz inceleyelim.

Bülbülderesi, Üsküdar Selanikliler sokağı arasında Selanikliler'in çoÄŸunlukta olduÄŸu KarakaÅŸlar ve Kapancı cemaatinin de defnedildiÄŸi mezarlıktır. Mezarlığın Selanikliler tarafı Sabetaist mezarlığı olarak da zikredilmektedir. Burada sanat camiasından bürokratına, bilim dünyasından, siyasetçisine birçok önemli ismi bulabilirsiniz. Bu mezarlıkta birçok müslüman mezarlığında bulunmayan, müslüman mezarlarından ayırt edilebilecek birçok unsur bulunmaktadır. Çok eski mezar taÅŸlarınında bulunduÄŸu mezarlıkta, her mezar taşının üzerinde gizli anlamlar içeren semboller ve motifler vardır.

Bülbülderesi Mezarlığı Sabetayistler için özel bir önemi vardır. Sabetay Sevi ve yirmialtı halifesinin soyundan olmayan kimsenin buraya gömülememesidir. Buradaki aileler birbirleri akraba ve ayrıyetten cemaatin en önde gelen aileleridir.
Sabetay Sevi ve yirmialtı halifesinin soyundan olmayan Sabetaycı aileler ise; Feriköy, AÅŸiyan, Zincirlikuyu, Karacaahmet, Edirnekapı, Nakkatepe gibi mezarlıklarda, cemaate ait adalara ve bölümlere gömülmektedir. ( RüÅŸtü KarakaÅŸlı, Nazif Özge ve Gerçel Ailesi, Sosyalist Kültür Dergisi, 2009)

Selanik doÄŸumlu Yazar Münevver AyaÅŸlı hatıralarında Bülbülderesi mezarlığı için ÅŸunları söylemiÅŸti:

"Dönmeler Ä°stanbul’da da yine eskisi gibi Ä°zmir’de Selanik’te olduÄŸu gibi yaÅŸamışlardı. Dönmelerde o kadar fark gözetenler vardı ki,kendi mezarlıklarına gömülmek isterler, zinhar Türk Müslüman mezarlıklarına gömülmek istemezlerdi. Kendi mezarlıkları Üsküdar’da Bülbülderesi Mezarlığıdır. Çok çok bakımlı müslüman mezarlığından çok hristiyan mezarlığına benzer." (AyaÅŸlı, Münevver, Rumeli ve MuhteÅŸem Ä°stanbul, Timas Basim Ticaret San., 2003, Ä°stanbul, s.99)

Ölülerini hala Bülbülderesi Mezarlığına defnetmektedirler. (Yalçın, Soner, Efendi Beyaz Türklerin Büyük Sırrı, I.Baskı, Ä°stanbul, 2004, s. 43)

Amerikalı AraÅŸtırmacı Ä°rwin M.Berg, "Dönmeler Kimdir ?" isimli makalesinde, Bülbülderesi mezarlığında yaptığı gözlemeleri ÅŸöyle belirmektedir:

"Sabataycıların kendilerine özgü mezarlıkları vardır. Ä°stanbul Üsküdar Bülbülderesi mezarlığı KarakaÅŸlara ve Kapancılara aittir. Kapancıların ve KarakaÅŸların mezarları birbirinden ayrıdır. Maçka Mezarlığı, Dönmelerin diÄŸer bir kolu olan Yakubilere ait olan bir mezarlıktır. Daha bilinmeyen Dönme mezarlıklarıda vardır. Bülbülderesi Mezarlığında ki mezar taÅŸlarının üzerinde fotoÄŸraflar, yazılar, manalı sözler vardır. Bilakis fotoÄŸrafları olan aileler dönme oldukları hemen belli ederler. Bazı mezartaÅŸları Ä°slami simgeler taşır, mezartaÅŸlarında Ruhuna Fatiha yazar, fakat bu mezarlıkların çoÄŸu kıbleye bakmaz. Bir mezartaşında manalı bir kelime görmüÅŸtüm. Bana bu naÄŸmenin Sabetaycılar’ın inanç esasları içinde anlaşılabilecek gizli manalı naÄŸmeler olduÄŸunu söylemiÅŸlerdi. Sakladıkları kimliklerini mezartaÅŸlarında manalı ÅŸiirlerle belirtmiÅŸlerdi." (Ä°rwin M.Berg, Who are the Donmeh, 2008. www.kulanu.org)

Bülbülderesi Mezarlığındaki MezartaÅŸlarında Portreli FotoÄŸraflar

Bülbülderesi mezarlığındaki Kapancılar ve KarakaÅŸlar bölümündeki dönme mezarlarının üzerlerinde portreli fotoÄŸraflar ve mezarların üzerlerinin kapalı olduklarını görürsünüz. Bunlar dönmeleri, diÄŸer müslüman mezarlıklarından ayıran en önemli özelliktir. ( Baer, Marc, The Donme - Jewish Converts, Stanford University Press, 2009. p.204)

Sabetayizm AraÅŸtırmacılarından John Freely’nin Sabetay mezarlıkları araÅŸtırmalarında Bülbülderesindeki gözlemlerini ÅŸu ÅŸekilde aktarmaktadır:

"Bir yaÅŸlı kadın bir mezarın başında dua ediyordu, mezar taşını öptü ve saÄŸ eliyle sevgiyle sıvazladı. YaÅŸlı kadın sonunda yerden bir küçük taÅŸ aldı ve bunu özenle mezartaşının üzerine bırakmıştı." Freely, burada tipik bir yahudi adetinin Bülbülderesinde tekrar edildiÄŸine iÅŸaret ediyor. (Freely, John, The Lost Messiah, Penguin, 2001, p.257)

Bu mezarları müslüman mezarlarından ayıran en önemli özelliÄŸi bir çoÄŸunun kıbleye bakmayışıdır. Buradaki Mezarlıkların, Yahudi mezarları gibi üzerleri kapalıdır. Sabetaycıların masonlukla paralel olan ortak noktalarından biriside simgelere ve sembollere önem vermeleridir. Bülbülderesinde ki kabalistik ve ezoterik anlamlar taşıyan mezartaÅŸlarındaki sembollerin Yahudilikte olduÄŸu gibi Masonlukta da anlamları vardır. Sabetayistlerin mezartaÅŸlarındaki gizli ÅŸifreleri, Bülbülderesinin dışındaki diÄŸer mezarlıklarda da bulabilirsiniz. ÇerçevelenmiÅŸ fotoÄŸraflar, Tevrat ve Kabala kaynaklı Süleyman Tapınağının Ä°ki GiriÅŸindeki Jakin ve Boaz sütunlarını, obeliskler, lahitler ve sandıklar, akasya motifleri, birbirine sarılmış eller vb. bulabilirsiniz. Nitekim mezarların bu kadar gösteriÅŸli ve anlamlı semboller içermesi Tevrat ve Kabala kaynaklıdır. Sabetaycılar mezartaÅŸlarında bile kökleri olan Yahudilik’in ve Yahudi mistizmi Kabala’da anlamlar içeren gizli sembolleri kullanmışlardır.


Birbirine Sarılmış Ä°ki El ve Akasya Sembolü – Bülbülderesi Mezarlığı


Birbirine Sarılmış Ä°ki El Sembolü – Bülbülderesi Mezarlığı

Bu sembolleri Yahudi Mezarlıklarındada sıkça görebilirsiniz.

RAB'bin azarlamasından, Burnundan çıkan güçlü soluktan, Denizin dibi göründü. Yeryüzünün temelleri açığa çıktı. RAB yukarıdan elini uzatıp tuttu, Çıkardı beni derin sulardan. Beni zorlu düÅŸmanımdan, Benden nefret edenlerden kurtardı, Çünkü onlar benden daha güçlüydü. (Tevrat – Samuel Bap 22/16,17,18)

Ä°ki elin sıkışması iÅŸareti, Yakov’un ( Bene israel)’in Tanrı ile yapmış olduÄŸu anlaÅŸmayı sembolize etmektedir. (Rachel Hachlili , Jewish funerary customs, Second Temple period, BRILL, 2005, p.340)


Newyork – Brooklyn / Bet David Yahudi Mezarlığı

Davud yıldızı içinde birbirine sarılmış iki el

Texas State Mason Mezarlığı - ABD


Texas State Mason Mezarlığı - ABD
Üstte Masonik Gönye ve Pergel, Akasya motifleri ve birbirine sarılmış iki el

Amerikalı AraÅŸtırmacı Üstad Mason “Albert Gallatin Mackey” Freemasonry adlı Masonik Ansiklopedisinde bu iÅŸareti ÅŸöyle açıklıyordu.

“Ellerin saÄŸdan ve soldan birbirine sarılarak birleÅŸtirilmesi” masonlukta masonik kardeÅŸliÄŸi ifade etmektedir.” (Albert Gallatin Mackey, Encyclopedia of Freemasonry, Cilt 1, 1946, s.51)

El iÅŸareti, birbirine sarılmış eller, birbirine kenetlenmiÅŸ havada duran iki el iÅŸaretleri Tevrat (Tora) kaynaklı bir semboldür. Genellikle rabiler bu iÅŸaretleri ÅŸabat günü yaparlar. (Miriam Chaikin, Menorahs, Mezuzas, and Other Jewish Symbols, Houghton Mifflin Harcourt, 2003, s.46)

MEZARLARDAKÄ° KABALÄ°STÄ°K SEMBOLLER
Bülbülderesi mezarlığındaki mezartaÅŸlarının birçoÄŸunda Kabalistik semboller yer almaktadır. Bu sembollerden biriside eski Mısır kökenliObeliks sembolüdür. Masonların önem verdikleri sembollerden biri de, Eski Mısır mimarisinin önemli unsurlarından biri olan "obelisk"tir. Obelisk, tepesi piramit ÅŸeklinde olan, tek parça, dikine uzun bir kuledir. Çünkü obeliskler ve üzerlerinde taşıdıkları Eski Mısır figürleri, masonlarca kendi sembolleri olarak kabul edilmektedir.

Yahudi AraÅŸtırmacı–Yazar Rachel Hachlili, Yahudi Mezar Gelenekleri adlı kitabında ÅŸunları belirtmektedir:

"Yahudiler eski mısır kökenli obelisk sütunlarını mezarlarında sembolik olarak kullanırlar. Mezarlarını obeliks taÅŸlar üzerine inÅŸa ettirirler, bunların nedeni Obeliks’in Kabala tezahüründe bir anlamının olmasıdır. Bu anlam onlara ayrıyetten eski mısırda köle kaldıkları dönemdeki dayanışmayı ve gücüde hatırlatmaktadır." (Rachel Hachlili , Jewish funerary customs, Second Temple period, BRILL, 2005, p.340)

AraÅŸtırmacı-Yazar Üstad Mason John A. Weisse, Obeliks ve Franmasonluk adlı kitabında Obeliks’i ÅŸöyle tarif etmektedir:
"Eski mısırın mirası Obeliks dünyadaki birçok masonların ve localarında sembolüdür. Hiram Süleyman Tapınağının iki sütunu Jakin ve Boaz’ı yaparken Obeliks’den ilham almıştır. Obeliks Kabala’da ihtiÅŸamlı gücün, kudretin bir tasviri görüntüsüdür. Obelisk yönüyle ezoterik anlamlar taşımaktadır." (John A. Weisse, Obelisk and Freemasonry, Kessinger Publishing, 1993, p.35)

Bülbülderesinde Obelisk Sembolleri ile ÖrülmüÅŸ Mezarlar

Bülbülderesi Mezarlığı

Bülbülderesi Mezarlığı


TaÅŸ Obeliks Üzerinde Yukarıdan AÅŸağıya DoÄŸru Sarkan Örtülü Sütun - Bülbülderesi Mezarlığı

Bülbülderesi Mezarlığındaki Benzer Sembolün Aynısı Örtülü Sütun
Beth Abraham Yahudi Mezarlığı Brooklyn- Newyork


Bülbülderesi Mezarlığındaki Benzer Sembolün Aynısı
Yahudi Mezarlığı Örtülü Sütun, Beth Yakov Mezarlığı Brooklyn- Newyork


Salem Yahudi Mezarlığı – Newyork / Brooklyn

Resmin solundaki iki TaÅŸ Obelisk Üzerinde AÅŸağıya DoÄŸru Sarkan Örtü Motifi Bülbülderesindeki mezartaşının birebir aynısıdır. Hemen saÄŸda Obelisk motifli mezartaÅŸları


Mt. Carmel Konverso Mezarlığı - Chigaco

Katolik mezarları Haç Mermerler ile kaplıyken, Kripto Yahudilerin Mezarlarında Obeliks Sembolleri görülmektedir.

Üç Sütun 
Chochmah & Geburah & Chesed
Üç sütunun Kabaladaki anlamını Masonik bir yayın organı olan Çırak Kalfa Usta kitabında ÅŸöyle anlatılmaktadır:

"Üç Sütunu Mabedin giriÅŸindeki iki Sütun ( Jakin & Boaz ) ile karıştırmamak lazımdır.
Bu üç sütunun adları Kabbala’nın üç Sefirotunun adı ile aynıdır. Bilindigi gibi, Ä°brani Kabalası ilahi tezahürün özel bir ifade ÅŸeklidir. Sefirotlardaki Üç Sütun, Chochmah, Geburah ve Chesed'dir. Dördüncü bir Sütun, görünenin görünmeyene baÄŸlayan Binah (yüksek zeka), maddeden kurtulduÄŸu için, mevcuttur, fakat ölümlü gözlere gözükmez." (Çırak Kalfa Usta – Tanju Koray, Cesar Rigo Yayınevi,1973, Ä°stanbul, s.61)

Üç Sütun Sembolü – Bülbülderesi Mezarlığı





Üç Sütun Sembolü - New Hill Mason Üstadların Mezarlığı / Chigaco - ABD

Üç Sütun Sembolü - Mt. Carmel Konverso Mezarlığı - Chigaco

Dört direk üzerine oturtulmuÅŸ sandık “Ahit Sandığı”


New Oerleans Yahudi Mezarlığı – ABD
Ahit Sandığını sembolize eden bir mezartaşı



Bülbülderesi Mezarlığı 
Sembolize edilen Ahit Sandığı

Mezartaşındaki Kabala kökenli Işık sembolü – Bülbülderesi Mezarlığı


Bülbülderesindeki mezartaşı ile benzerlik gösteren Yahudi Mezarlıklarındaki Kabala kökenli Işık sembolü
Mikalov Yahudi Mezarlığı – Prag /Çek C.



Mt. Carmel Katolik (Konverso) Mezarlığı – Chigaco / ABD

Mt. Carmel Konverso (Dönme) Mezarlığının GiriÅŸinde Haç’ın altında Yahudiler için çok kutsal sayılan
Ve Ä°srail Devleti’ninde Sembolü olan Menorah ve hemen yukarısında Bülbüldere Mezarlığında bulunan Kabala kaynaklı Işık Sembolü

Akasya Sembolleri

Musa bütün Ä°srail topluluÄŸuna seslenerek ÅŸöyle dedi: RAB'bin buyruÄŸu ÅŸudur:

"Aranızda armaÄŸanlar toplayıp RAB'be sunacaksınız. Ä°stekli olan herkes RAB'be altın, gümüÅŸ, tunç; lacivert, mor, kırmızı iplik; ince keten, keçi kılı, deri, kırmızı boyalı koç derisi, akasya dalı armaÄŸan etsin." (Tevrat – Çıkış Bap : 35 /4-5-7)


Bülbülderesi Mezarlığı – Mezartaşındaki Akasya Dalları


Bülbülderesi Mezarlığı – Mezartaşındaki Akasya Dalı


Bülbülderesi Mezarlığı – Obelisk ÅŸeklindeki Mezartaşının Üzerindeki Akasya Dalı


Bet Abraham Yahudi Mezarlığı – Newyork / Brooklyn
Bülbülderesindeki Akasya Dalı Sembolü Yahudi Mezarlıklarında mevcuttur.


Texas State Mason Mezarlığı - ABD

Hiram, efsanede, öldürücü darbeyi yedikten sonra düÅŸer. Masonik ritüelde, Aday, iste o zaman, tabuta yatırılır, üzerine siyah bir örtü, bunun üzerine de bir akasya dalı konur. (Çırak Kalfa Usta – Tanju Koray, Cesar Rigo Yayınevi,1973, Ä°stanbul. s.104)

Akasya dalı masonlukta ve Kabala'da mistik bir semboldür. Akasya masonlukta sonsuzluÄŸu sembolize eder. Akasya dalı bir anlamdada Masonların ilk üstadı Hiram Abiff’de hatırlatır. Hiram öldürücü darbeyi yedikten sonra gömüldüÄŸü yere Akasya aÄŸacı dikilmiÅŸtir. Böylece akasya, Masonlar için kutsal bir anlam, Üstat derecesinin önemli sembollerinden birisi olarak kabul görmüÅŸtür. (Albert Gallatin Mackey, The symbolism of Freemasonry, Newyork, 1882, p.153)

AraÅŸtırmacı Yazar Salim Meriç.....Oda tv den